Neden: Enflasyon
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde son üç yıldır kronikleşen yüksek enflasyon sorunu, Türkiye’de sorun olmaya devam ediyor.
TL’nin ekonomik değeri her geçen gün erozyona uğruyor.
Enflasyonist ortamda TL’nin değer kaybetmesi, zamların sıklaşması, alım gücünün azalması, ekonomi yönetimin yeni politikası ve fiziki taşıma zorluğu gibi nedenler kamuoyunda “Paradan sıfır atılır mı” tartışmasını gündeme getirdi.
Paradan sıfır atılma projesi geçmiş yıllarda yapıldı.
1 Ocak 2005 tarihinde paradan 6 sıfır atılarak, Yeni Türk Lirası (YTL) banknotlar tedavüle girmişti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), “TL simge yarışması” düzenlemiş, Türk Lirası (TL) simgesi (₺) 1 Mart 2012 tarihinde kabul edilerek bugünkü halini aldı.
Dünya genelinde birçok ülke paradan sıfır atma konusuna yabancı değil.
Yaklaşık 100 yılda 50’den fazla ülke paradan sıfır attı.
Parasından fazla sıfırları atan ilk ülke 1923 yılında Almanya oldu.
Almanya, Fransa, Finlandiya, Macaristan ve Yunanistan gibi birçok ülke paradan 4-5-6-9 hatta 12 sıfır bile attı.
Brezilya, 1930 yılından bugüne kadar parasından 6 seferde toplam 18 sıfır attı ve parasının adını 8 kez değiştirdi.
Paradan sıfır atma projesi ekonomide makro ve mikro düzeyde olumlu ve olumsuz etkilere sebep olmaktadır.
Bu etkinin olumsuz olmaması ve sonucun olumlu olması için bazı önkoşulların yerine getirilmesi gerekmektedir.
Enflasyonda kalıcı olarak düşüşün sağlanması, uygulanan ekonomik programın başarılı olması şarttır.
Diğer yandan Türk Lirası’nın (TL), kıymet saklama aracı olması gerekiyor.
Bugünkü tabloya baktığımızda TL’den uzaklaşan ve her fırsatta döviz satın alan bir toplumla karşı karşıya kaldığımızı unutmamak gerek.
Türk Lirası’ndan (TL), sıfır atıldığında psikolojik olumlu etkiyi görebiliriz.
Fazla sayıda sıfırların atılması, teknik ve operasyonel sorunların aşılmasına destek verir.
Ulusal paraya güvenin tekrar geri gelmesi, enflasyonun gerilemesinde etkili olacağı düşünülebilir.
Enflasyon kontrol altına alınmadan, kalıcı düşüş görülmeden, yeni ekonomi programının olumlu etkileri yansımadan, TL’ye olan güven, inanç ve saygınlık geri gelmeden paradan sıfır atılma konusunun uygulamasını zorlaştırır.
Uygulansa da başarılı olabileceğini düşünmediğim gibi kalıcı hasarlara da yol açabilir.
Özellikle enflasyon kontrol altına alınmadan, yeni ekonomi modelinin başarıya ulaşması oldukça zordur.
Enflasyonu doğuran sebepler net tespit edilirse, sorunlar kabul edilip çözümde samimi olunursa, iletişim sorunu çözülürse, öngörülebilirlik ve şeffaflık uygulanırsa, piyasadaki fırsatçılarla akıllı mücadele edilebilirse işler daha da kolaylaşabilir.
Bazen insanın “Bırak dağınık kalsın” diyesi geliyor.
Alınan tedbir ve önlemlerin farklı ve ağır sonuçlara neden olması olasıdır.
Bugünkü koşullarda paradan sıfır atılması oldukça riskli.
Yeni banknotlar basılmalı.
Ancak paradan sıfır atılması, yeni banknotlar, enflasyon ve piyasa kavramlarının hepsi birbirinden farklıdır.
Durum ortada.
Zor ama gerçek.
