Klasik sistemle çalışan eski tip merkezi bankalara kötü haberim var. Yok merak etmesinler yeni bir tekelleşme anti-tröst cezası değil. Kendi aralarında rekabete aykırı şekilde anlaşıp vatandaşa ortak faiz-fiyat geçirdikleri yeniden ortaya çıkmadı. Veya yeni bir uluslararası Libor, altın, gümüş manipülasyonu davası filan da değil. Ya da utanmadan kriptovarlıklar karapara aklamada çok riskli vs derken kendileri yine tarihin en büyük karapara aklama skandallarında yakalanmadı. 2008 Benzeri bir krizden de hiç bahsetmeyeyim. Nasılsa krizin kralı olsa, merkez bankaları paşa paşa hiçbir şeye dayanmadan sıfır maliyetle para basıp bankaları kurtarıyor.

Öyleyse kötü haber ne? Klasik merkezi bankalar mevcut hizmet ve operasyon anlayışları ile merkeziyetsiz blokzincir bankaları karşısında tarihten silinip gitmeye mahkûm! Hem de kısa süre içinde.

Ne zaman klasik bankalarla fiziki olarak temas etmem gerekse mutlaka sinirlerimi bozacak bir şeyler oluyor. Bazı banka şubeleri salgın var diye şube içine belli sayıda müşteriyi kabul ediyor. Düşünce güzel. Ama fiiliyatta müşteri kapının önüne sosyal mesafe olmadan yığılmak zorunda kalıyor. Birisi aralarında hastaysa zaten hepsine bulaşıyor.

Asıl hikaye içeri girdiğinizde başlıyor. Bir bakıyorsunuz içeride personel zaten maskesiz çalışıyor. E, ne oldu şimdi kapı önündeki önlemler?! Bankacı dediğiniz güya belirli bir ortalamanın üzerinde eğitimli ‘kalifiye’ insan.

Pek müşterisi olmayan başka bir şubede ise başıma şöyle bir olay geldi. İçeride tüm personel maskeli. Dedim “Bravo işte bu, önlem böyle alınır.” Sonra kısa boylu bir adam şubeden içeri girdi. Öyle bir yürüyor ki sanırsın küçük dağları bu arkadaş yaratmış. Sağa sola emirler yağdırmaya başladı. Arkaya müdür odasına doğru gitti. Sorun şu ki: Şube müdürü bu arkadaşın maskesi yok! Yani maskeyi falan işte böyle alt düzey personel falan takar canım. Koskoca müdür maske mi takarmış!!

Diyebilirsiniz ki: “Efendim klasik merkezi bankaların da mobil şubeleri var. Salgın döneminde mobil şubeyi kullanın klasik fiziki şubelere gitmeyin.”Ne mümkün! Merkezi yönetim saçma sapan şeyler için ille de şubeye gidip imzalı kağıt vermeniz gerekiyor diye dayatıyor.

Güya ülke geneli ortalaması üzerinde eğitimi olan banka personelinin kendi sisteminin bazı özelliklerinden haberi yok. Ben de askerlikten sonra ilk iş olarak bir bankanın çağrı merkezinde kredi kartları departmanında çalılmıştım. Oradan da biliyorum. Bir bankanın kendine özel iç sistemi, tüm bankacılık sistemi, bunu çevreleyen bankacılık hukuku vs bu devasa bir okyanustur. Zaten tek başına bir personelin bu sistemlerin tamamını bilmesine imkan yoktur.

Sistemi tam olarak bilemedikleri için size en ideal çözümleri de doğru dürüst sunamıyorlar. Bazen çözümü siz biliyorsunuz ama personel anlamıyor ya da tüm bürokrasilerin klasik hastalığı olarak çalışmak istemediği için anlamak işine gelmiyor.

Bankaya para yatırmak isterseniz limit falan yok. Mevlana felsefesi: “Gel ne olursan ol yine gel”. Ama para çekmek isterseniz bin dereden su getiriyorlar. Yok oradan oraya gönderemezsin. Yok limit var çekemezsin. EFT yapmak istersen ücret ödeyeceksin. vs vs

Hele ki bir merkezi banka ile borç alacak ilişkisine girdiyseniz Allah kurtarsın. Bir şekilde sizden daha fazla ücret ya da faiz alabilmek için her şeyi yapıyorlar. Dosya ücreti, sigorta, işlem ücreti, hesap işletim ücreti gizli gizli bir sürü ek maliyet. İşte o bahsettiğim bankada çalışırken bir kadın yöneticiden kulaklarımla aynen şöyle bir ifade duydum: “Biz müşterinin borcunu zamanında ödeyenini sevmeyiz. Borcunu geciktirsin ki bize daha fazla faiz ödesin”… İşte modern finans sistemimizin temelindeki kuruluşlarda iş başında olan gerçek felsefe.

Merkezi bankanın mobil şubesine bir işlem için başvuruyorsun. Fiziki şubeye gitmen şu şu evrakları imzalaman gerekiyor diyor. Fiziki şubeye gidiyorsun. Hesabın bizim şubede değil hesabını açtırdığın şubeye git diyorlar. Orası çok uzakta, vaktim yok. O şubedeki hesabı kapattırayım sizde açayım diyorsun. Yok yok olmaz diyorlar. Sonra ben bir onay alayım diyorlar. Zaten şahsen, kimliğim elimde bir şekilde, fiziki olarak şubedeki personelin karşısındayım. Talimatı veriyorum. O personel orada yer işgal ediyor. O personeller için o şube açılmış. Bir sürü arazi, bina, mobilya pahalı tanıtım materyali, güvenlik vs masrafı yapılmış. Hala elektrik, su, telefon, internet, kira vs cayır cayır işliyor, masraf büyüyerek devam ediyor. Buna rağmen o personel diyor ki talimatınızı ben değerlendiremem, merkezden onay almam gerek. Merkez ise bazı işlemlerde diyor ki biz de onay veremeyiz, bizzat genel müdürlük onay verecek…

İşte bankalara kötü haberim: Bütün bu işlemler hiç zaman kaybetmeden, hiç bu masraflara girmeden, blokzincir ve akıllı kontratlarla yapılabiliyor. Sizin şubelerin, genel merkezlerin, personellerin, müdürlerin, genel müdürlerin ve onların verdiği onayların yerini tüm sistemi bilen, sisteme göre blokchainde yazılmış, otomatik akıllı kontratlar alıyor.

Üstelik bu bir fantezi ya da bir futuristin üzerinde geyik yaptığı gelecekte gerçekleşmesi hayal edilen bir olay değil. Yaklaşık iki yıldır blokchain bankaları kuruldu. Kredi verme dahil karşılıklı güven gerektiren hemen her türlü bankacılık işlemini çok hızlı ve çok düşük personel vs maliyetleri ile yapıyorlar. Yeni merkeziyetsiz blokzincir banka ve borsalarına akan para şimdiden 100 milyar $’a yakın.

Üstelik şu an dünyada yaşayanların yüzde 99’unun bu yeni merkeziyetsiz bankalardan haberi yok.

Şimdi bu klasik, eski bankacılar düşünsün: Dünya halklarının yüzde 30’u bile bu yeni merkeziyetsiz sistemleri öğrenip klasik merkezi bankaları bıraktığında kendi halleri nice olacak? Müşteriler gelmeyince merkez bankaları, darphanelerde sıfır maliyetle, hiçbir şeye dayanmadan müşteri de basıp oradan kendilerine yollayabilecek mi?

Bankalar başlangıçta milleti Bitcoinden soğutmak için “Bitcoin değil blokchain önemli diye” tumturaklı laflar ederlerdi. Gördüğünüz gibi seneler geçti blokzincirin ‘b’sinden haberleri yok. Yıllardır bu alanda müşteriye yönelik hemen hiçbir şey de yapmadılar.

Bankalar, devlet daireleri, noterler ve sistemi merkezi bürokrasiye batmış tüm kamu-özel kuruluşları ve çalışanlarını bir kez daha uyaralım: Blockchain teknolojidi sizi bir tufan gibi yutacak. Bu teknolojiyi daha da önemlisi teknolojinin arkasındaki merkeziyetsizlik felsefesini bir an önce öğrenip uygulamaya başlamazsınız sonradan çok ağlayacaksınız.

Biz blockchain teknolojisi bütün bu merkezi kurumlarda çalışan milyonlarca insanı işsiz bırakacak dediğimizde: “Efendim bu kadar insan işini kaybedecek, bu çok kötü” diyenler oluyor. Tarihte bu tip devrimler ne zaman olduysa derhal yeni yeni iş alanları açılmıştır. Yeni teknolojileri korku ile karşılayanlar ise daima kaybeden tarafta kalmıştır.

Bugün merkeziyetsiz blokzincir bankaları karşısında merkezi bankaları savunmak, matbaa karşısında hattatları savunmak, elektrik karşısında gaz lambasını savunmak, otomobil karşısında at arabasını savunmak ya da über karşısında taksileri savunmak gibidir. Daha da kötüsü tüfek karşısında kılıcı savunmak gibidir. Yani bu sadece bir konfor ya da fayda meselesi değildir. Blockchaine karşı çıkmak, ekonomi savaşında tüfek karşısına kılıçla çıkmak gibidir. O nedenle herkesin aklını başına toplaması gerek.

Benim bankacılık maceram nasıl mı bitti? Bankada üç ay çalıştım. Üniversiteden yeni mezun olmuş bir grup genç stajyer olarak işe alınmıştık. Deneme süresinin sonunda “Biz seni beğendik. Bu maaşla çalışmaya devam edebilirsin” demişlerdi. O zaman verdikleri para asgari ücretin iki katıydı. Ben ise “Kusura bakmayın. Şahsen ben sizi beğenmedim. İlginize teşekkür ederim” deyip yarı ücrete kendi idealimde olan mesleğe yani gazeteciliğe geçme kararı aldım…