Kripto para sektöründe ölü cüzdan terimi uzun bir süre kullanılmayan cüzdan adreslerini tanımlamak için kullanılıyor. Bir cüzdanın “ölü cüzdan” olarak kabul edilebilmesi için yıllar boyunca işlem yapmamış olması ve cüzdana bu süreçte fon giriş gerçekleşmemiş olması gerekiyor.
Ölü cüzdanlar, cüzdan özel anahtarlarının kaybedilmesi ve sahibinin ölümü gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.
- Ölü cüzdanlar uzun yıllar boyunca işlem yapmamış ancak içerisinde kripto para bulunan cüzdanlardır.
- Ölü cüzdanlar, sahiplerinin fonları miras yoluyla devredemeden ölmesi veyahut cüzdan anahtarlarının kaybedilmesi sonucu ortaya çıkar.
Özel anahtarlarının bulunması ve işlem yapılması durumunda bu tür cüzdanlar “ölü cüzdan” olmaktan çıkacaktır. Ancak bu noktada ölü cüzdanlarla yakım (burn) cüzdanlarının karıştırılmaması önemlidir. Yakım cüzdanları, herhangi bir dijital varlığın dolaşımdaki arzını azaltmak için kullanılır. Zira yakım cüzdanlarına gönderilen fonlar sonsuza kadar dolaşımdan çıkarılır.
Kripto para içerik platformu Decrpt tarafından yapılan 2020 tarihli bir araştırma, 3,7 milyon BTC’nin kasten veyahut kazara bir şekilde kilitli kaldığını ve bundan sonraki süreçte hiçbir şekilde hareket ettirilemeyeceğini gösteriyordu. Decrypt, raporunda bu Bitcoin’lerin ölü cüzdanlara veyahut yakım cüzdanlarına gönderildiğine dikkat çekti.
Her ne kadar ölü cüzdanların içerisinde bulunan kripto paralar hala söz konusu varlığın dolaşımdaki arzına dahil edilse de bu tür cüzdanlardaki fonlar bir daha muhtemelen asla hareket ettirilemeyecektir. Sonuç olarak ölü cüzdanlarda bulunan varlıkların, piyasadaki satış baskısı ve arz/talep sürtüşmesi gibi durumlar üzerinde hiçbir etkisi olmayacak.
Ölü Cüzdanlar Nasıl Belirlenir?
Özetle aktif olmayan, bir süre boyuna hiçbir işlem gerçekleştirilmeyen cüzdanlar ölü cüzdan olarak tanımlanır. Bir cüzdan adresinin ölü cüzdan olarak tanımlanabilmesi için cüzdanda birkaç yıl boyunca işlem gerçekleştirilmemiş olması gerekiyor. Bununla birlikte bir cüzdanın “ölü cüzdan” olarak tanımlanabilmesi için aynı zamanda içerisinde kripto para bulunması gerekiyor. Aksi takdirde eğer cüzdanın içerisinde fon yoksa, o cüzdan “ölü cüzdan” olarak değil “boş cüzdan olarak tanımlanacaktır. Kripto para piyasasında çeşitli nedenlerden ötürü binlerce ölü cüzdan bulunuyor. Ancak bu cüzdanların aktif olmama nedenleri cüzdandan cüzdana değişiklik gösteriyor.
Bir cüzdanın ölü cüzdana dönüşmesinin arkasında pek çok neden olabilir. Örneğin bazı yatırımcılar uzun vadeli yükselişleri değerlendirmek amacıyla cüzdanlarının içerisindeki varlıkları kilitliyor. Bu süre zarfında pasif kalmaları nedeniyle bu tür cüzdanlar nedeniyle “ölü cüzdan” olarak tanımlanıyor.
Bir cüzdanın ölü cüzdan olarak değerlendirilmesine yol açan bir diğer neden de söz konusu cüzdanın özel anahtarlarının kaybedilmesidir. Bugüne kadar pek çok kişi cüzdan özel anahtarlarını kaybetti. Blockchain teknolojisi ve kripto paraların merkezsiz doğaları nedeniyle fonların kontrolü kullanıcıların sorumluluğu altındadır. Bu sebeple özel anahtarların kaybedilmesi durumunda cüzdana ve içerisindeki fonlara erişilemez. Doğal olarak bu tür cüzdanlar da ölü cüzdan olarak kabul edilir.
Kripto Para Cüzdanlarının Son Kullanma Süresi Dolabilir mı?
Gözetimsiz kripto para cüzdanları için herhangi bir son kullanma tarihi söz konusu değildir. Gözetimsiz kripto para cüzdanlarına yıllar boyunca aktif olmalasalar bile özel anahtarı eğer güvenli bir şekilde saklanmışsa yıllar sonra giriş yapılabilir. Özetle eğer 10 yıl önce açtığınız bir cüzdanın içerisinde 10 BTC bulunuyorsa ve bu cüzdanın özel anahtarını güvenli bir şekilde saklamışsanız fonlarınıza ve cüzdanına dilediğiniz zaman erişebilir, on yıllar boyunca bu cüzdanınızı kullanmaya devam edebilirsiniz.
Ancak merkezi platformlardaki kripto para cüzdanları için böyle bir durum söz konusu değildir. Siber saldırılar ve hack girişimleri sonucu cüzdanınızda bulunan fonlar çalınabilir, borsa, kripto para yatırma adresinizi değiştirebilir. Bu nedenle kullanıcıların merkezi platformlardaki cüzdan adreslerinin sürekli olarak kontrol etmesi fayda sağlayabilir.
Ölü Bir Cüzdandaki Kripto Varlıklara Ne Olur?
Ölü cüzdanlardaki fonlar, özel anahtarları tarafından yeniden cüzdana erişilene kadar hareketsiz kalır. Cüzdanın içerisindeki fonlar Etherscan gibi blockchain kaşifleri tarafından kontrol edilebilir ve doğrulanabilir. Ancak bu fonları yalnızca söz konusu cüzdanın özel anahtarına sahip olan kişiler hareket ettirebilir. Cüzdan herhangi bir şekilde ele geçirilmezse, sahipleri özel anahtarları aracılığıyla bu tür cüzdanlara istedikleri her an erişebilir.
Ölü Bir Cüzdanlardaki Fonlar Kurtarılabilir mi?
Eğer cüzdan sahibi özel anahtarlarını kaybetmişse veya vefat etmişse içerisindeki fonlar gerçek anlamda ölü kripto paralara dönüşür. Hiçbir şekilde hareket ettirilemez. Geçmişte özel anahtarını kaybeden birçok yatırımcının fonlarına tekrar erişmek için çeşitli mücadeleler verdiğine tanık olduk. Bunlardan biri de özel anahtarının içerisinde bulunduğu sabit diski çöplükte arayan 37 yaşındaki mühendis James Howells.
