Geçtiğimiz günlerde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) başkanı Hafize Gaye Erkan’ın istifasıyla son dört buçuk yılda beş kez başkan değişimi gerçekleşti. Bu yazımızda, eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak döneminden günümüze görev alan TCMB başkanlarının dönemlerindeki değişimleri inceleyeceğiz.
Murat Uysal – Berat Albayrak dönemi
2018’in Haziran ayında Hazine ve Maliye Bakanlığı’na getirilen Berat Albayrak döneminde atanan ilk TCMB başkanı Murat Uysal, 6 Temmuz 2019’da Murat Çetinkaya’nın görevden alınmasının ardından koltuğa oturdu.
Uysal’ın Çetinkaya’dan koltuğu devraldığı tarihte yüzde 19,75 olan politika faizi, 2020 Nisan’ında yüzde 8,25’ye kadar düştü. Söz konusu dönemde enflasyonun kontrolden çıkışı, Murat Uysal ve Berat Albayrak’ın benimsediği heterodoks ekonomi politikalarına bir reklam molası verilmesine yol açtı. Uysal, 8 Kasım 2020 tarihinde koltuğu Naci Ağbal’a devrederken iki gün sonrasında ise Albayrak görevden affını istedi.
On altı ay boyunca TCMB başkanlığını yürüten Murat Uysal’ın göreve geldiği ilk tarihte dolar kuru 5,78 TL seviyesindeydi. Uysal’ın Naci Ağbal’a koltuğunu devrettiği tarihe kadar döviz yüzde 39 değer kazandı.
Naci Ağbal
Murat Uysal ve Berat Albayrak’ın art arda istifasının ardından iki önemli isim ekonomi yönetiminde görev aldı. Albayrak öncesinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı yürüten Naci Ağbal bu sefer TCMB başkanlığına getirilirken istifa eden Berat Albayrak’ın yerini ise Lütfi Elvan aldı.
Ağbal döneminde dolar kuru belirgin ölçüde geriledi. Yeni TCMB başkanının göreve geldiği 8 Kasım 2020 tarihinde dolar kuru 8 TL civarındayken 2021’in ilk hafalarında 6,90’a düştü.
Geleneksel ekonomik politikalarının benimsendiği Ağbal – Elvan döneminde politika faizi yüzde 10,25’ten yüzde 19’a yükseldi. Naci Ağbal, basına verdiği demeçlerde fiyat istikrarına verdiği önemi sıkça vurguladı. Faizlerdeki artışa karşın enflasyonla mücadelede yeterli ilerlemenin kaydedilmemesi ve işsizlik oranının 2021 Şubat’ında yüzde 13,4’e yükselişi Ağbal döneminin sonunu getirdi.
24’üncü Merkez Bankası başkanının 4 ay 10 günlük görev süresinde Türk lirası dolar karşısında yüzde 10 değer kazandı.
Şahap Kavcıoğlu
Naci Ağbal’ın 20 Mart 2021 gecesinde göreven alınması sonrası TCMB koltuğuna oturan bir sonraki isim Prof.Dr. Şahap Kavcıoğlu oldu. Görev süresi boyunca Lütfi Elvan ve Nureddin Nebati ile birlikte çalışan Kavcıoğlu, ilk iş gününde bir döviz kriziyle karşılaştı.
Kavcıoğlu’nun ana akımdan ayrışan ekonomi yönetimi görüşlerine sahip olduğuun bilinmesiden ötürü faiz oranlarında düşüş bekleyen yatırımcılar dolara akın etti. Yeni Başkan’ın ilk haftasında dolar kuru 8,24 seviyesine göz kırptı.
Şahap Kavcıoğlu’nun göreve başladığı dönemde yüzde 19 olan politika faizi, 2023 Şubat’ında yüzde 8,50’ye kadar düşürüldü. Son dönemde en uzun süre koltukta oturan başkan ünvanını elinde tutan Kavcıoğlu, görevini 2 yıl 3 ay sürdürdü.
Pandemi sonrası yüksek enflasyonun etkili olduğu TCMB yönetiminde yıllık TÜFE yüzde 85’i aşarak son yılların rekorunu kırdı.
Koltuğa oturduğu tarihte 7,76 TL olan dolar kuru, Kavcıoğlu’nun TCMB görevinin sona erdiği güne kadar yüzde 200 yükseldi. Söz konusu dönemde Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulaması yürürlüğe girdi.
Hafize Gaye Erkan – Mehmet Şimşek
2023’ün Mayıs ayında gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda hükümet değişmezken ekonomi politikası sil baştan değişti. Geçmiş dönemlerde enflasyonun faizin ardından düşeceği inancıyla hamleler yapan yönetim geleneksel fikirlere geri dönüş yaptı.
Ekonomi yönetimindeki değişimin göstergesi olarak TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu yerini Hafize Gaye Erkan’a, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ise Mehmet Şimşek’e bıraktı.
Erkan ve Şimşek, görev aldıkları ilk günden itibaren enflasyonla mücadele ve fiyat istikrarını ana öncelik olarak belirledi. Seçim sonrası dönemde TCMB 27 ayın ardından ilk faiz artışını yaptı. Merkez Bankası, yüzde 8,50 olan politika faizini yüzde 45’e kadar yükseltti.
Daha önce ABD’de çeşitli finans kuruluşlarında görev alan Erkan’ın 9 aylık döneminde dolar kuru 23,29 seviyesinden 30,55’e hareket etti.
Hafize Gaye Erkan’ın 3 Şubat’ta istifasının ardından geçmiş değişimlere kıyasla dolar kurunda önemli bir hareket görülmedi. Cuma’yı Cumartesi’ye bağlayan gece yayınlanan Resmi Gazete’de TCMB başkanlığı görevine Fatih Karahan getirildi. Karahan, Erkan döneninde TCMB’ye başkan yardımcısı olarak atanmıştı.
Uzmanlar, yeni TCMB başkanının mevcut politikalara ters yönde hareket etmesini beklemiyor.
