Yatırımcılar, borsada işlem yapmadan önce yatırım yapacakları şirketi tanımak, finansal durumunu bilmek isterler. En azından istemelidirler. Aksi bir durum genellikle hüsranla sonuçlanır. Bilinçli bir hisse senedi yatırımcısı ilgilendiği şirketin likidite ve borçluluk seviyesini, satış durumunu, karlılık marjını, stok ve alacak politikasını, yabancı para varlık ve yükümlülüğünü vb. gibi şirketin finansal sağlığını gösteren işaretleri okumasını bilmelidir. İşte bu işaretleri okumak finansal analiz ile mümkündür.
Halka açık bir şirketin finansal tabloları ve diğer tüm bilgileri hem kendi resmi internet sitelerinin “yatırımcı ilişkileri” kısmında hem de “Kamuyu Aydınlatma Platformu” çerçevesinde www.kap.gov.tr adresinde herkese açık bir şekilde paylaşılır. Borsada işlem gören şirketler üçer aylık (çeyreklik) ve yıllık dönemler itibari ile faaliyet raporlarını yayımlayarak yatırımcılara bir nevi hesap verirler. Hissesini alarak teknik anlamda ortak olduğumuz bu şirketler hem mevcut yatırımcısı hem de potansiyel yatırımcısı ile finansal bilgilerini paylaşmak zorundadır.
Bir yatırımcı, halka açık bir şirketin temel analizini yaparak o şirkete yatırım yapılır mı, ucuz mu pahalı mı, orta ve uzun vadede gelecek vadediyor mu sorularına yanıt aramak ister. Uzun vadeli yatırım planının detaylı bir raporu olarak nitelendirebileceğimiz temel analiz, “genelden özele” varan dört aşamadan oluşur. Malum artık dünya ekonomisinin genel gidişatından etkilenmeyen ülke yok, bu nedenle önce dünya ekonomisi sonra da ülke ekonomisi ile ilgili makro ekonomik göstergelerin incelenmesi ve belirli küresel risklerin ortaya konularak analize başlanması gerekir. Şirket istediği kadar iyi durumda olsun, tüm dünyayı etkisi altına alabilecek bir risk iyi bir şirketi bile alt üst edebilir. Bu nedenle temel analize böyle geniş bir çerçeveden bakılmalıdır. Ardından ilgilendiğiniz şirket ya da şirketler hangi sektörde ise o sektörün yapısı iyi bilinmelidir. Her sektörün kendi içinde bazı dinamikleri vardır. Bunları bilmeden şirketi analiz etmek mümkün değildir. En son aşamada ise şirkete ait tüm bilgiler ile finansal analiz yapılarak çalışmada sona gelinir. Temel analiz sonucunda ekonominin, sektörün ve şirketin taşıdığı riskler, fırsatlar değerlendirilerek geleceği ile ilgili tahminde bulunulur.
