Kripto para sektörü tüm hızıyla büyümeye devam ediyor. Bu süreçte oldukça büyük kazançlar elde eden merkezi kripto para borsaları arasında rekabette bir o kadar artmış durumda. Ancak bazı kullanıcılar merkezi borsalar yerine, Blockchain felsefesine uygun bir yöntem tercih ediyor. Merkeziyetsiz kripto para borsalar (DEX) üzerinden işlemlerini yürüten kullanıcılar için de borsa seçenekleri az değil. Öyle ki sadece CoinMarketCap tarafından listelenen 143 adet DEX bulunmakta.
Ancak bu DEX’lerinde kendilerine göre bazı farklılıkları da mevcut, örneğin en popüler DEX’lerden birisi olan Uniswap Ethereum odaklı bir borsa olarak karşımıza çıkarken, PancakeSwap Binance Smart Chain odaklı bir DEX‘tir.
Ek olarak bu DEX’ler içerisinde de bir takım farklılıklar mevcuttur. Biz de bugün bu farklılıklardan birisini ele alacağız. Konumuz:
UniSwap V1, V2 ve V3 Arasındaki Farklar
Merkeziyetsiz finans (DeFi), şimdiye kadar Blockchain teknolojisinin en iyi ürünlerinden birisi ancak zorlukları da bir o kadar fazla. Öyle ki sık sık kripto paraların vahşi batısı şeklinde yorumlar dahi duymuşsunuzdur. Tabii bu algının en büyük sebeplerinden birisi artan popülarite ile paralel şekilde çoğalan hack vakaları.
Hatırlarsanız 2021 yılında yaşanan en büyük DeFi saldırılarını derlemiştik. İncelemek için buraya tıklayabilirsiniz.
Diğer taraftan DEX’ler ise kullanıcıların sıkıcı prosedürler, KYC (Müşterini Tanı) ve kesinti olmaksızın açık ve izinsiz bir finansal uygulamalar sistemine erişmelerini sağladığı için hâlâ oldukça aktif kullanılıyor. En aktif kullanılan DEX’ler arasında ise Uniswap öne çıkıyor.
Peki Uniswap V1 Nedir?
Uniswap’ın ortaya çıkmasından önce, EtherDelta önemli bir kullanıcı tabanına sahip olan tek DEX’ti. Ancak, likidite eksikliği ve kötü kullanıcı deneyimi nedeniyle ideal ademi merkeziyetçiliği sağlamayan geleneksel bir sipariş defteri modeline dayanıyordu. Devamında ise Uniswap V1, 2 Kasım 2018’de Ethereum Mainnet’te piyasaya sürüldü. EtherDelta’nın aksine Uniswap, Otomatik Piyasa Yapıcılığı (AMM) protokolüne dayanmaktadır.
Alım satımlar akıllı sözleşmelere veya likidite havuzlarına karşıdır ve varlıkların fiyatları matematiksel bir formül belirlenir. Likidite sağlayıcıları, piyasa oluşturmaya yardımcı olan havuzlara varlıklarını likidite ekler.
Uniswap, bu likidite havuzlarında alım satım varlık çiftlerinin oranını sabit tutmaya çalışır. Matematiksel bir ifadeyle X*Y=K olarak gösterebileceğimiz bu basit formül şu anlama gelmektedir:
X: İlk varlığın rezervi, Y: İkincil varlığın rezervi. Burada Uniswap, K değişkenini sabit kalacak şekildeY ve X‘i dengelemelidir.
Bu noktada ise farklar arasında belki de en büyüğü devreye giriyor. Öyle ki Uniswap V1 sadece ERC-20 çiftlerinin ticaretine olanak tanımaktadır.
Diğer taraftan Uniswap V1, LP token kavramını da başlatmıştır. Likidite Sağlayıcılar (LP’ler) herhangi bir havuza likidite eklediğinde, eklenen likiditeyi temsilen belli bir miktar LP token’ı alırlar. Bu LP varlıkları daha sonra ödülleri kullanmak için stake edilebilir veya tamamen yakılabilirler. Bu yüzden likidite sağlayıcılarını ödüllendirmek için yüzde 0.3’lük bir işlem ücreti alınır. Evet artık bu komisyon neye gidiyor artık biliyorsunuz.
Uniswap V2 Nedir?
Uniswap V1’in Kavram Kanıtı, büyük bir başarı olarak görüldü ve bu, ağı Uniswap V2’nin güncellenmiş bir sürümünü piyasaya sürmeye teşvik etti. V2 Mayıs 2020’de piyasaya sürüldü. Bu güncellemenin asıl sebeplerinden birisi ise Uniswap v1’in en büyük dezavantajı olan “ETH köprüleme” sorunuydu. Bu, bir kullanıcı bir ERC20 token’ı değiştirmek istediğinde artan maliyetlere ve uzun sürelere neden oldu.
V2’de ise bu sorunların çözülmesi hedeflendi ve Wrapped ETH (wETH buradan gelmektedir) sistemine geçildi. Uniswap V2’nin flash takas konsepti, kullanıcıların herhangi bir miktarda ERC20 token’ını önceden ödeme yapmak zorunda kalmadan çekmelerine olanak tanıdı.
Uniswap v2 ayrıca bir protokol ücreti de getirdi. Topluluk yönetişimi, bu ücretin açılması veya kapatılmasında hayati bir rol oynamaktadır. Ağın yol haritasını şekillendiren Uniswap platformunun geliştirilmesi için toplam yüzde 0.3 işlem ücretinin yüzde 0.05’i kadar protokol ücreti alınmaktadır.
Son Sürüm: Uniswap V3 Nedir?
5 Mayıs 2021 tarihinde yayımlanan V3 güncellemesi, Uniswap protokolü için oldukça önemli bir güncelleme olarak görüldü. Günceleme likidite sağlayıcılara daha esnek bir alan tanımasının yanı sıra, trade işlemlerinin de daha verimli gerçekleştirilebilmesi üzerine odaklandı. Ancak Uniswap v3’ün temel amacı, düşük kaymalı ticaret uygulamasını kolaylaştırarak stablecoin tabanlı AMM’leri ve merkezi borsaları geride bırakmaktı. Ancak tahmin edildiği kadar etki yaratamasa da V3 aktif olarak kullanılmaktadır.
Son olarak CoinMarketCap verilerine göre Uniswap V3‘ün içeriğimizin yazımı itibarıyla 114 milyar dolarlık bir hacme sahip olduğunu belirtelim.
